Trump ile başlayacak yeni dönemle ilgili öngörülerimin bir bölümünü bugünden paylaşayım. İleride daha kapsamlı değerlendirmeler yaparız:
-ABD yardımlarının kesilmesiyle güç kaybedecek Ukrayna, Rusya ile dezavantajlı olacağı bir anlaşma yapmak zorunda kalacak..
-Başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri savunma alanında 'pamuk eller cebe' diyecek Trump politikaları sonucu canlarının derdine düşecek. NATO paktı Biden öncesi döneme dönecek, varlık sebebi yeniden tartışma konusu olacak..
-Ukrayna' nın güç kaybetmesi sonrası Rusya, Avrupa için daha ciddi bir tehdit kaynağı olacak. Avrupa ülkeleri savunmaya daha büyük kaynaklar ayırmak zorunda kalacak.
-İsrail bugünkü saldırganlığı arttırarak sürdürecek. İran'dan düşman tavrıyla 'nefret' eden Trump döneminde Ortadoğu' da şiddetten beslenen kaotik iklim daha da sertleşecek.
-Trump döneminde Ortadoğu' nun yeni lideri kişisel ilişkilerinin de etkisiyle Suudi Arabistan olacak. Mısır' ın Suudi bağımlılığı daha da artacak.. Yeni Trump döneminde en büyük destekçisi olan İsrail ve Suudi Arabistan' ın ortak ittifakı Ortadoğu' yu şekillendirmede daha da güçlü olacak..
-Trump' ın küresel boyutta atacağı en radikal adımlar Çin ile ilişkiler alanında görülecek…
Daha önce de vurguladığım gibi tüm Çin mallarına yüzde 60 ek gümrük vergisi koyacağını seçim öncesi açıklayan Trump, koltuğa oturacağı 20 Ocak 2025' in hemen sonrasında bu radikal adımı atacak. Çin en büyük pazarı olan ABD' ye ihracatta zorlanacak.
-Çin mallarına %60 ek gümrük uygulamasından en büyük zararı Trump' ın umut satarak desteğini aldığı ABD orta direği görecek. Çin mallarına bağımlılık kolay kolay kırılamayacağı için pahalı hale gelen Çin mallarından kaynaklı enflasyon artacak.
-Rusya-Ukrayna savaşının bitmesiyle petrol fiyatları gevşeyecek. Bu da büyümeye odaklı Trump' ın kısa vadede dünyaya hediyesi olarak görülebilir. Ancak uzun vadede ucuz petrol yenilenebilir enerji dalgasının yavaşlamasına yol açtığı gibi küresel ısınmayı tetikleyecek. İnsanlığı tehdit eden iklim koşulları daha da ağırlaşacak...
-Küresel ısınmaya inanmayan Trump döneminde doğal afetler hızlanarak yaşam koşullarını daha beter hale getirecek.
-Dış ilişkilerde kurumlar yerine ahbap çavuş yöntemini tercih eden Trump döneminde at pazarlığı yapacağı tek adamlar daha da güçlenecek.
-Elon Musk'a sağlanacak teşviklerle çip konusunda Tayvan' a bağımlılığı daha da erken bitecek ABD Tayvan' ı bir kaç yıl içinde gözden çıkarırken eninde sonunda Çin ile tarihi bir hesaplaşma zorunda kalacak..
-Trump döneminin ekonomik anlamda en büyük kazananı büyük destekçisi Elon Musk olacak. Musk’ un elektrikli arabası TESLA bugünkü koşullarda rekabet edemediği Çin’ li rakipleri karşısında örülecek yüksek gümrük duvarları sayesinde büyük avantaj elde edecek. Rekabete dayalı ekonomiyle büyüyen ABD ve özellikle kaliteliyi daha ucuza alabilen Amerikalı orta direk açısından bu durum uzun vadede büyük olumsuzluklar doğuracak.
-Trump’ a destek amacıyla örneğin kilit eyalet Pensilvanya’ ya fabrikalar kuracağını vaat ederek umut satan Elon Musk, bugün sandık sonuçlarına bakıldığında Pensilvanya seçmenini ikna etmiş görünse de, ortaya çıkacak haksız rekabet tablosu diğer üreticilere zarar verecek. Daha da önemlisi kurumları güçlü ABD’ de Başkanlara yakın iş adamlarının kollandığı yeni bir dönemin önü açılacak. Bugüne kadar Kongre üyelerini ikna ederek amaçlarına ulaşmayı lobi şirketlerine bırakan büyük sermaye grupları doğrudan Başkan’a ve yakın çevresine ulaşarak iş bağlama yöntemine başvuracaklar…
-Yeni Trump dönemi ve Türkiye ilişkilerine gelince:
Biden ile el sıkışmakta bile zorluk çeken Erdoğan, ikili ilişkilerle iş yapmayı seven Trump’ ın seçilmesinden büyük memnuniyet duyacaktır.
YPG’ yi destekleyen Biden yönetiminden farklı olarak Trump Suriye’ deki ABD askeri varlığını çekebilir. Hatta Irak’ taki güçlerini de en aza indirebilir.
Ancak eninde sonunda İran ile kapışacak –veya kapıştırılacak- İsrail’ in yaşanacak böylesi bir çekilme ve alan boşaltma taktik, hatta stratejik anlamda tavrı belirleyici olacaktır.
-Çin mallarına yüksek gümrük duvarları koyacak ABD’ nin bu hamlesi Türk mallarına avantaj sağlar mı?
2018’ de önceki Trump döneminde Türkiye’ nin önemli ihraç kalemlerinden Çelik ürünlerine getirilen yüzde 25 gümrük vergisi sonucu o güne kadar yıllık 2,2 milyona ulaşan çelik ihracatı gerçekleştiren Türkiye çelik sektörü 166 bin tona kadar gerileyen altından kalkılması güç Pazar kaybına uğramıştı.
ABD ve AB’ nin önleyici önlemlerini aşmak amacıyla örneğin BYD gibi Çin şirketlerinin Türkiye’ de üretim yapma planları ne ölçüde başarılı olur?
Evdeki hesap çarşıya uyar mı?
Hep birlikte göreceğiz…
Trump ile bırakın uzun vadeleri, bir an sonrasını bile öngörmenin zorluklarını önceki döneminde yaşayarak gördük.
Bu dönemin daha farklı olması elbette mümkün..
Ama bu fark olumlu yönde mi olacak ondan emin değilim…