Otomobil tarihine damgasını vuran ABD, Almanya ve Japonya’ yı harekete geçiren dinamiklerin tetiklediği yüz yıllık süreci anlatmaya çalıştığım makaleyi aşağıdaki tespitlerle noktalamıştım: “Otomotiv dünyasını değiştirecek küresel oyunu yeniden sahneye koymaya aday Çin’ li üreticiler arasında biri var ki, sadece Amerikalı üreticilerin değil, politikacıların da uykularını kaçırıp tir tir titretiyor… Şirketin adı BYD ve başta Amerika olmak üzere tüm içten yanmalı otomobil dünyasını Martı adını verdiği 10 bin dolar civarındaki akıl almaz ucuz arabalarla baştan aşağı değiştirmeye geliyor…” Kaldığım yerden devam edeyim… 2023’ te Çinli otomobil üreticisi BYD isimli şirket, menzil gücüne göre 10-12 bin dolar fiyatla satılan ve Martı adını verdiği arabayı önce kendi ülkesinde hemen ardından dünya piyasalarına sürdü… ABD’ nin ithal Çin araçlarına uyguladığı gümrük vergileri ve gizli açık yaptırımlar nedeniyle, en azından şimdilik Martı Amerika kıyılarından uzak tutulacak ve eğer ithalatta önüne koyulan bariyerleri aşsa bile büyük olasılıkla 12 bin doların çok üstünde fiyatla piyasaya arz edilecek… Ancak Çin'den düşük fiyatlı elektrikli araçların hızla ortaya çıkması, küresel otomotiv endüstrisini, Japon üreticilerin 1970'lerdeki petrol krizleri sırasında sahneye çıkmasından bu yana görülmemiş şekillerde sarsabilir. "Hayallerinizi İnşa Edin" anlamına gelen BYD (Build Your Dreams), ABD otomotiv endüstrisi için hayallerden çok kabusa dönüşebilir… Bugünlerde Biden’ in daha sertleştireceği önlemlerle engellenmeye çalışılan “BYD istilası” uzmanlara göre şimdilik geçici olarak durdurulmaya çalışılsa da tartışma konusu pazara girip girmeyeceğinden çok bu dalganın ne zaman olacağı? ABD'li politikacılar ve onlara lobi faaliyetleri kapsamında milyar dolar akıtan ülke otomotiv üreticisi devler Çin elektrikli araçlarını zaten ciddi bir tehdit olarak görüyor. Sizler bu makaleyi okuduğunuzda muhtemelen Biden yönetiminin Çin'den ithal edilen elektrikli araçlara yönelik yüzde 100’ e varan gümrük duvarıyla engellediğini ve bunu ABD'nin istihdamına vurulacak darbeyi engelleme, ulusal güvenliğe tehdit oluşturmasına karşı önlem alma gibi gerekçelere dayandırdığına tanık olacağız.. (Ki makalem yayına girmeden Biden Çin otomobillerine yüzde 102 gümrük vergisinin uygulanacağı kararnameyi imzaladı.) ABD otomotiv üreticilerinin oluşturduğu İttifak, hükümetin Çin elektrikli araçlarına dur dememesi halinde "ABD otomotiv sektörünün yok olma sürecine dönüşebileceği” görüşünü sürekli yineliyor.. Sadece geleneksel ittifakın bugüne kadar piyasaları domine eden güçlü oyuncuları değil, onların ayrık otu olarak nitelendirdiği Elon Musk geçtiğimiz günlerde alarm düğmesine basmış ve ticari engeller olmasa kaliteleri tartışılmaz Çin arabalarının dünyadaki diğer otomobil şirketlerinin çoğunu yok edecekleri uyarısını dillendirmişti.. AP ajansına görüş bildiren tarafsız uzmanlara göre herkesin erişebileceği ucuzlukta ve enerji maliyetleri hayli düşük elektrikli Çin arabaları ‘küresel eşitliğe hizmet etmekte ve sektörü demokratikleştirecek büyük bir devrime öncülük etme potansiyeli taşıyor… Bugün aynı segmentte elektrikli arabayı başta ABD olmak üzere batılı markaların üçte bir fiyatına pazara süren Çin’ li üreticilerin önüne hangi engeli koyarsanız koyun rekabet etmek mümkün mü sorusundan önce BYD’ nin nasıl olup ta maliyetleri böylesine aşağı çekebildiği faktörlere yoğunlaşmak gerekiyor… BYD'nin Martı'yı nasıl bu kadar ucuza üretebildiğini açıklamak için işçilik maliyetleri ve benzeri girdileri sıralamak tabloyu anlatmakta yetersiz… Elbette daha yüksek ABD işgücü maliyetleri ve buna bağlı girdiler denklemin bir parçası ama çok daha önemli etkenler de var. Örneğin BYD, lityum demir fosfat kimyası kullanan pillerin üretimindeki uzmanlığı sayesinde maliyetleri düşük tutabiliyor. Amerikalılar sürecin nereye doğru evrildiğini geç te olsa gördüler ancak daha ucuz pil yapma girişimlerinde Çin’ in hayli gerisine düşmüş durumdalar… Otomobilin yüzyıllık tarihine damgasını vuran Ford ,daha yeni yeni Çin'in CATL teknolojisini kullanarak bir lityum demir fosfat pil fabrikası inşa etmeye girişmiş bulunuyor… BYD sadece bataryayı değil, elektrik motorları, gösterge panelleri, gövdeler ve hatta farlar da dâhil olmak üzere pek çok parçayı kendi üretiyor. BYD, araçlarının her yönünü maliyet ve verimliliği göz önünde bulundurarak tasarlıyor.. Örneğin Martı üretilirken tasarruf sağlayacak tüm tasarım çalışmalarıyla maliyet minimize edilmiş. Şaşırtıcı gelecek ama dünyadaki tüm araçlarda iki cam sileceği varken Martı’ da bir ön cam sileceğiyle yetinilmiş, böylece bir motoru ve bir kolu ortadan kaldırarak ağırlıktan, maliyetten ve montaj işçiliğinden tasarruf sağlanıyor… Oysa ABD'li otomobil üretimi araçlar böylesi minimal ayrıntıları göz önüne almadığı için aşırı mühendislik maliyetlerine maruz kalıyorlar.. İçten yanmalı motorlarla çalışan arabalar için gerekli pek çok parçanın, akaryakıt depolama ve hortumların elektrikli araçlar için fazladan yük olduğu gerçeği ve mühendislik dizaynlarının bu konsepte göre tasarlanma zorunluluğu… Martı tam olarak bu tasarımların üretimle entegrasyonunu sağlıyor… Artık gereksiz hale gelmiş parçaların arabalardan kaldırılması sonucu sağlanan ağırlık tasarrufu Martı'nın daha küçük bir pille şarj başına daha uzağa gitmesine olanak tanıyor… Böylece Martı, 1,240 kg ağırlığa indiriliyor ve GM tarafından üretilen elektrikli Chevrolet Bolt'tan yaklaşık 408 kg daha hafif olma avantajıyla çok daha az enerji tüketiyor.. ABD otomotiv sektörünün yüzyıllık araç üretimiyle ilgili uygulamaları terk etmesi, buna ayak uydurabilmek için birçok tasarım ve mühendisliği hızlı bir şekilde yeniden öğrenmesi en acil sorunlardan biri… Mevcut paradigmanın unutulması, düne ait ne varsa bir kenara bırakılıp Çin’ in peşinden yeni denizlere kulaç atma zamanı geldi de geçiyor… Yıllardır Çin ürünlerini ‘ucuzsa kalite sorunu vardır’ algısıyla her alanda pazarlara hakim olma anlayışı da Martı ile iflas ediyor… Minimalist tasarımına rağmen Martı kaliteden ödün vermiyor. Sağlam kapılara sahip gövde, sentetik deri koltuklar, pahalı arabalardaki gövde rengiyle eşleşen dikişler, hava yastığı, arka disk frenler, elektronik denge kontrolü ve daha pek özellikle ABD’li rakipleriyle her alanda boy ölçüşen bir otomobil var sahnede… Üstelik onların 35 bin dolarlık etiketlerine karşı 12 bin dolarlık fiyatla vitrinleri süsleyen bir otomobille sadece ABD otomotiv sektörünün değil, Başkanlık seçimleri öncesi iki aday ve çevrelerindeki politikacıların uykularını kaçıran BYD bayraktarlığındaki Çin gerçeği… Biden yüksek gümrük duvarlarıyla Çin’ li üreticileri frenlemeye çalışırken, otomotiv sektörü yanında istihdam anlamında da seçmene umut vaat eden Trump, tümüyle yasaklamalardan söz ediyor… Sürecin nasıl gelişeceği ve sonunda nereye evrileceği önümüzdeki dönemin en ciddi soruları olarak duruyor…