Bir zamanlar Çin’ i üretim merkezi olarak gören başta tekstil gibi emek yoğun ürünleri çok ucuza tedarik etmekle kalmayıp, 1,5 milyar nüfuslu dev ülkeyi pazar niyetine değerlendirmek isteyen ABD cephesinden bakacak olursak o mutlu günler geride kalalı epeyi zaman oldu… Dünya Ticaret Örgütü’ nün mucidi ve küresel sermayenin yeni pazarlar bulmasına öncülük adına bu organizasyonu pek çok ülke gibi Çin’ e dayatan ABD, kendi kurguladığı oyuna yenik düşmüş bulunuyor.. Özellikle 2008 kriziyle ABD, AB hatta Japonya gibi gelişmiş ülkeler içine düştükleri sorunlardan kurtulmaya çalışırken, Çin, emek yoğun ürünlerden teknolojik ürünlere akıllara durgunluk verecek hızla geçiş yaptı… Dünün başta ABD olmak üzere dünyayı giydiren don gömlek üretim üssü artık ileri teknoloji alanında özellikle de çip, fotovoltaik piller, elektrikli araçlar başta olmak üzere bilişim dünyasının yeni merkezi konumuna gelmiş bulunuyor… ABD, bugün yitirdiği teknoloji liderliğini yeniden kazanma yanında Çin’ i frenleme, düne kadar savunduğu serbest piyasaya dayalı liberal oyunun kurallarını değiştirip, erişilmesi hayli zor üstünlük elde eden dünya devini durdurmaya çalışıyor… Gümrük duvarları, Çin ürünlerinin önüne çıkarılan örtülü açık pek engel, kotalar, kısıtlamalara karşı Çin sınır tanımıyor… Bugün ele alacağım konu, sürmekte olan ticaret savaşının boyutlarını göstermesi bakımından önümüzdeki döneme ışık tutacak boyutta ve daha da önemlisi nefes kesen ibretlik bir öykü kıvamında.. ABD’ de dünya otomotiv endüstrisinin kalbi, Detroit gibi bir zamanların otomotiv üretim mabedinin merkezinde yer aldığı Michigan eyaletine bağlı küçük tanımının bile yetersiz kaldığı 3250 nüfuslu bir kasabada geçiyor yaşananlar… Kasabanın adı Green Charter Township… Yüzde 38 seçmenin sandığı gittiği 2020 yerel seçimlerinde halk kasabayı yönetsin diye 7 kişilik bir kurulu seçiyor… Mütevazı bir kasabayı yönetme yetkisi verilen bir yönetici, bir sayman, bir denetçi ve üyelerden oluşan bir komite gönüllük temelli bir anlayışla işe koyuluyor… Derken 2022’ de haritadaki yeri zor bulunan Green Charter Township’ i Gotion isimli Çin’ li bir şirket keşfediyor ve ABD’ de kurmayı düşündüğü elektrikli araba (EV) pilleri üretecek tesis için kasaba yönetimine başvuruyor… Yüzde 30’u Alman Volkswagen’ e ait Çin hükümetince desteklenip teşvik edilen Gotion’ un, onlarca yıldır Çin yatırımlarını teşvik eden Michigan’ı ve özellikle kuş uçmaz kervan geçmez gözlerden ırak Green Charter Township’ i üs olarak seçmesi boşuna değil…   Değil çünkü kasaba, yıllar önce tabutuna son çivinin çakıldığı bir zamanların gelişmişlik sembolü, otomobil dünyasına yön veren Detroit’e 3 saatlik mesafede ve işsizlikle kıvranan kırsal bir belde.. Üstelik Michigan 1990’ lardan itibaren ülkeyi dışarıya açarken, kendisi de dünyanın farklı bölgelerine yatırım yapmaya başlayan Çin’ e hep sıcak bakmış bir eyalet… O kadar ki, son 30 yılda Çin’ in ABD’ de gerçekleştirdiği 460 milyar dolarlık yatırımın yüzde 40’ ı için özellikle Michigan tercih edildi.. (Rhodium Group isimli yabancı yatırımlar hakkında araştırma yapan kuruluşa göre 1990-2020 arası 175 milyar dolar tutarında yatırım Michigan’ a yapıldı) Gotion yetkilileri işte bu ABD ölçütlerine göre yoksul sayılacak Green Charter Township yönetimine hiç kimsenin sırt çeviremeyeceği bir teklifle gelirler… Kendilerine fabrika izni verilir ve alt yapı için gerekli kolaylıklar gösterilirse, 2 milyar 350 milyon dolarlık bir yatırım yapılacak ve 2 bin 350 kişiye istihdam sağlayacakları taahhüdünde bulunurlar.. ABD’ de 2022 yılı kişi başı milli geliri 66 bin dolar olmasına karşın Michigan eyaleti 57 bin dolarla ülke ortalamasından yüzde 20 geride ve Green Charter Township Michigan’dan da yüzde 25 daha düşük gelire sahip… Oysa gelecek olan yatırımla kasaba uçuşa geçecek ve yaratılacak istihdamın tetiklemesiyle hem yeni nüfus gelecek hem de kişi başı gelir iki kat artacak. (Okuduğum araştırmada gelir artışının yüzde 150 olacağı öngörüsü yer alıyordu.) Öngörünün ötesinde Associated Press, bu yılın Nisan ayında Gotion şirketinin Green Charter Township kasabasında çalışacak olanlara saat başına 29,42 dolar ödemeyi planladığını duyuruyordu… (Fikir vermesi bakımından işçi ücretlerinin refah düzeyi yüksek ABD eyaletlerinde 12-13 dolar civarı olduğunu not etmekte yarar var..) Hiçbir yerel yönetimin hayatın olağan akışı çerçevesinde hayır diyemeyeceği yatırım projesini heyecanla onaylar Green Charter Township’ in 7 kişilik kasaba yönetim kurulu… 11 Ekim 2022 günü yapılan başvuruda Gotion’ un ABD yetkililerinin kasaba yönetiminden en önemli taleplerinin başında kasabaya içme suyu kaynağından yararlanmak ve kaynağa yakın bölgede satın aldıkları 270 dönüm arazi üzerine kurulacak tesisin olmazsa olmaz girdisi suya sorunsuz erişebilme gibi detaylar geliyordu… Tesiste pil üretimi için günde 750 bin galon (yaklaşık 2,9 milyon litre) suyun kullanılması söz konusuydu ve halk arasında başlayan huzursuzluğu tetiklese de projeye hayır diyenler sadece çevreciler değildi.. Çin yatırımlarının altında komplo arayanlardan, Gotion’ un gerçekte ABD’ yi işgale hazırlanan Çin hükümetince kontrol edilen Truva atı olduğunu iddia eden felaket tellallarına kadar yerel halkı ayağa kaldıran karşı eylemler dalga dalga yayıldı… Green Charter Township bir anda Çin-ABD ticaret savaşlarının sembol cephesi haline getiren inanılmaz süreç ve kasaba halkının örgütlenip 2020’de seçtiği Yönetim Kurulunu azletmesiyle sonuçlanan ‘geri çağırma referandumu’ sonraki makale konusu olsun…